เมื่อศาสนาคริสต์เริ่มเบิกทางสู่ยุโรป สถานการณ์ทั้งในและรอบๆกรุงโรมขณะนั้นน่าสะพรึงกลัว ประชาชนไม่ได้อาหารพอยาไส้ พวกเขาอาศัยอยู่ในภาวะยากจนอย่างน่าสมเพช แต่คุณจะต้องจำไว้ด้วยว่า ใครคือกลุ่มประชาชนที่ได้ขยายการตอบสนองอย่างเห็นอกเห็นใจต่อข้อเรียกร้องของชาวคริสต์ เมื่อศาสนา (คริสต์นิกาย) คาทอลิกแทรกซึมเข้าสู่กรุงโรมนั้น ผู้ที่มีความเชื่อในเรื่องจิตวิญญาณของศาสนา มิใช่คนร่ำรวย แต่เป็นคนยากจนซึ่งเลี้ยงชีพด้วยข้าวโอ๊ตต้มที่แจกฟรี  คนเหล่านั้นยากจนเป็นทุกข์และถูกกดขี่  เลี้ยงชีวิตด้วยข้าวต้มข้าวโอ๊ตกับนมที่แจกฟรีเป็นอาหาร ประชาชนดังกล่าวซึ่งทำงานเป็นทาสและข้าของแผ่นดินสำหรับเจ้านายโรมัน คนทุกข์ยากและถูกกดขี่เหล่านี้แหละที่เปลี่ยนไปสมาทานนับถือศาสนาคริสต์ยุคแรก นายกิบบอน (Gibbon) นักประวัติศาสตร์ชื่อดัง  เจ้าของบทประพันธ์ชื่อดัง เจ้าของบทประพันธ์ชื่อ “ ความรุ่งเรืองและล่มสลายของจักรวรรดิโรมัน (Rise and Fall of the Roman Empire) ”   นายคนนี้ได้ให้ยี่ห้อแก่ศาสนาคริสต์ยุคนั้นอย่างหยันๆ ในฐานะศาสนาของพวกทาสและขอทาน ถ้านายกิบบอนเกิดมีชีวิตมาถึงปัจจุบัน เขาคงจะตกใจมากที่เห็นทวีปยุโรปทั้งหมดถูกครอบงำด้วยศาสนาคริสต์

                ไม่ต้องใส่ใจเลย ถ้าจะมีคนอินเดียบางคนบางพวกอาจพูดว่าพระพุทธศาสนาเป็นศาสนาของคนจัณฑาล  นี้เป็นการตั้งข้อสังเกตอย่างดูแคลนและพยายามใส่ร้ายพระพุทธศาสนา  พวกพราหมณ์ในสมัยพุทธกาลไม่เคยละเว้นพระพุทธองค์ พวกเขากล่าวถ้อยคำแสดงความไม่เคารพว่า “โอ้! โคดม หรือโภ โคตมะ” พวกเขาต้องการแสดงความไม่เคารพพระพุทธองค์เสมอ  พวกเขาต้องการหมิ่นประมาทพระพุทธองค์

 

                 แม้การสบประมาทและการกล่าวหาทั้งหลายจะพรั่งพรูลงสู่ (พระพุทธ) ศาสนานี้  พระพุทธศาสนาได้ปรับตัวให้คุ้นเคยกับชาวยุโรปและอเมริกาได้ดีกว่าศาสนาฮินดู  คุณจะต้องประหลาดใจที่ทราบว่าถ้ารูปปฏิมาของพระราม  พระกฤษณะ พระศังกร หรือพระเจ้าฮินดูอื่นๆ นำออกมาวางขายหรือส่งออก ไม่มีใครสนใจจะเลือกซื้อไป แต่ถ้าเป็นพระพุทธปฏิมา นำเข้าร้านเพื่อขายในตอนเช้า พอตอนเย็นวันเดียวกันนั้นจะไม่มีองค์ไหนเหลือให้เห็นอยู่เลย

                 พวกเราจะเดินไปข้างหน้าบนหนทางที่บรรจงเลือกแล้วอย่างมั่นใจ ไม่ท้อแท้  พวกเราเพิ่งได้พบกับวิถีทางแห่งชีวิตใหม่  พวกเราจะปฏิบัติตามวิถีทางนี้ต่อไป นี่คือมรรคาที่จะนำพวกเราไปสู่ความก้าวหน้า (และความเจริญรุ่งเรือง)      

 

                  ความจริงนี่มิใช่สิ่งใหม่ (ของใหม่) หรือมิใช่ศาสนาที่พวกเรานำเข้าจากต่างประเทศ พระพุทธศาสนาเป็นศาสนาของประเทศอินเดีย กำเนิดในประเทศนี้ พระพุทธศาสนามีอายุมากกว่า ๒,๐๐๐ ปีแล้ว   ข้าพเจ้ารู้สึกเสียใจ เพราะความจริงอย่างหนึ่งที่ว่า ข้าพเจ้าไม่ได้สมาทานนับถือพระศาสนานี้แต่ตอนแรกๆ