เขียนโดย นางแก้ว โพส ๑๔ ก.ค.๒๕๕๒:๒๑.๔๕ น.
เผยแพร่ครั้งแรก ๑๗ พ.ย.๒๕๕๑ 

“ กระบวนการเข้าถึงสัมมาทิฎฐิของพลังสันติเพื่อแก้ปัญหาทุกข์ของชาติด้วยการเข้าถึงความจริงหลายระดับ”

            บทความชิ้นล่าสุดสืบเนื่องจากการวิพากษ์ “ราชประชาสมาศัย” ของขบวนฯ ทำให้เกิดการอธิบาย “สวนทาง” แบบไม่มีเจตนาโต้ในบทความชิ้นล่าสุดของ อ.ลิขิต ธีรเวคิน  ท่วงทำนอง “ยอยก” สถาบันฯในฐานะ “บุคคล” ด้วยการเอ่ยพระนาม “ภัทรมหาราช”   แต่หาสัมพันธภาพทางวิชาการแทบไม่พบ  

             เมื่อซ้ายลุกขึ้นมาพูดแบบขวา อะไรจะเกิดขึ้น ?  และการพูดเช่นนั้นหมายความตรงตัวตามอักษรหรือไม่ ?
หรือเป็นการผิดศีลข้อมุสาของขบวนการทำแนวร่วมเช่นเคย  ที่นิยมพูดอย่างแต่ทำอีกอย่างหนึ่ง  ! ปรากฏการณ์นี้สะท้อนอะไร ?  

              ที่สำคัญการเขียนถึงราชประชาสมาสัยของสว.คำนูณ สิทธิสมาน ศิษย์สำนักฝ่ายซ้ายของอ.ผิน บัวอ่อน (อ่านเพิ่มเติมในไฟล์แนบอ.ประเสริฐชี้แจงตอนที่ 10)   และล่าสุดจากอ.ลิขิต ธีรเวคินแห่งธรรมศาสตร์มหาวิทยาลัยของอ.ปรีดี พนมยงค์แห่งคณะราษฎร  นั้นเป็นแค่การนำเสนอที่มิได้นำไปสู่การดำเนินการปฏิบัติให้เกิดจริง  เป็นเพียงการแสดงทัศนะบนหน้ากระดาษเท่านั้น   

              ข้อเท็จจริงคือได้ปรากฎร่องรอยการกระทำให้ปรากฏได้เกิดขึ้นมาก่อนในปี 2549 เมื่อนักวิชาการคนสำคัญอ.ชัยอนันต์ สมุทธวณิชผู้เสนอแนวทางนี้มาก่อนหน้าอ.ปราโมทย์ นาครทรรพ ได้นำสู่การปฏิบัติด้วยการถวายฎีกาพร้อมราชนิกูลชนชั้นสูงกลุ่มหนึ่งเพื่อขอรัฐบาลพระราชทาน (ซึ่งไม่น่าจะมีชื่อของสว.คำนูณ สิทธิสมานและอ.ลิขิต ธีรเวคิน รวมอยู่ด้วยในขณะนั้น)     ในช่วงเวลาก่อนหน้านั้นสองสัปดาห์ขบวนการประชาธิปไตยแห่งชาติก็ได้ทำการถวายฎีกาเช่นกันเพื่อขอ “ รัฐบาลเฉพาะกาล ”  แต่ไม่ปรากฏเป็นข่าวเท่ากับการเสนอของนักวิชาการมีชื่อซึ่งประกอบด้วยราชสกุล  ประเด็นการถกเถียงกลายเป็นการแก้ไขกฎหมายรัฐธรรมนูญมาตรา 7 เพื่อหาความชอบธรรมด้วยการตีความทางกฎหมายเพื่อนำสู่การขอรัฐบาลพระราชทาน 

              กลุ่มนักวิชาการฝั่งซ้าย  ต่างกล่าวหาว่ากลุ่มราชนิกูลชนชั้นสูงว่าเป็นพวกศักดินาล้าหลังที่กระทำเรื่องถอยหลังเข้าคลองสู่ระบอบสมบูรณาญาสิทธิราช     และข้อเสนอของขบวนฯก็ถูก “เหมารวม” ว่าเป็น “พวกขวา” ไปด้วยโดยปริยาย     

 

 

               บทความของอ.ลิขิต มาจบลงตรงหลักการประชาธิปไตยอ้างแม็กซ์  เวเบอร์ มีศัพท์ภาษาอังกฤษสามข้อ แต่อ.ลิขิตมิได้อธิบายความหมายของ ราชสังคหวัตถุ4 และจักรวรรดิวัตร 12 ว่าประกอบด้วยอะไรบ้าง และต้นตอที่มาว่าใครเขียนหรือกำหนดขึ้น  ท่าทางอ.ลิขิตจะถนัดอธิบายแนวทางตะวันตกมากกว่าและมีความชำนาญในภาษาตะวันตกมากกว่าจึงบอกที่มาได้   บทความอ.ลิขิตจึงกล่าวถึงราชสังคหวัตุและจักรวรรดิวัตรแบบ “โปรยยาหอม”    

               แท้จริงแล้วนักวิชาการแท้ๆ จะเคยชินกับการอ้างอิงที่มาของตำรา  เพราะนักวิชาการส่วนใหญ่จะเคารพหลักวิชา    เป็น “วิสัย” ที่ต้องอ้างอิงแหล่งที่มาของความรู้   อ.ลิขิตเลือกบอกที่มารากศัพท์ภาษาอังกฤษของนายแม็กซ์ เวเบอร์  แต่มิได้บอกที่มารากศัพท์ บาลีสันสกฤตของ  หรือว่าอ.ลิขิตอาจคิดว่าคนไทยรู้แล้ว จึงละไว้ในฐานที่เข้าใจหรือ อ.ลิขิตอาจเห็นว่าแค่ใช้ศัพท์อ้างก็คงพอ (อ่านเพิ่มเติมบทความของนิสิตปริญญาโทเรื่องกฎหมายมหาชน ในบริบทพุทธศาสนา)  นับว่าเป็นความผิดวิสัยนักวิชาการเป็นประการที่สอง

               ประเด็นสำคัญที่สุดก็คือบทความชี้นำให้เห็นว่านักวิชาการคิดเห็นอย่างไรต่อสถาบันฯ และประชาชน  แต่ไม่เคยทำความเข้าใจว่าสถาบันฯเองต้องการอะไร !!  ที่พึงสังวรณ์ก็คือการเสนอทฤษฎีใดๆหากยังมิได้ผ่านการพิสูจน์ทราบและอยู่ระหว่างถูกทักท้วงคัดค้าน  ฝ่ายนำเสนอทฤษฎีก็ยังคงนำเสนอต่อโดยไม่ตอบโต้โดยเนื้อหากับฝ่ายท้วงเลยนั้น   นอกจากจะมีลักษณะของการยัดเยียดทางความคิดแล้วยังมีลักษณะไม่สอดคล้องกับความเป็นจริงอีกต่างหาก       ดังที่ขบวนฯได้เคยอธิบายว่าพระมหากษัตริย์ไทยทั้ง ๓ รัชกาลคือร.๕ ร.๖ และ ร.๗ ทรงนำแนวทาง “ปฏิวัติประชาธิปไตย” และได้อธิบายชัดเจนว่า พระราชภารกิจนี้ยังรอเวลาทำให้สำเร็จ   การยัดเยียดแนวทางเท่ากับเป็นการไม่เคารพ “พระปรีชาญาณ” ของพระมหากษัตริย์ผู้ทรงสืบสานแนวทางมาทั้งสามรัชกาล  

              ข้อเท็จจริงก็คือสถาบันฯได้ทรงสะสมแนวทางไว้ก่อนหน้าแล้ว   จะพร้อมลงมือทำให้ปรากฎเป็นจริงได้ทุกฝ่ายก็ต่อเมื่อถึงเวลาที่ประชาชนทุกหมู่เหล่าพร้อม   และได้รับรู้ข้อเท็จจริงครบถ้วนแล้วจนเกิด “มหาสัจธรรม”  ขึ้นบนแผ่นดินและกลายเป็นมติมหาชนได้      ส่วนผู้เข้าไม่ถึงธรรมในระดับปัญญาชน อาทิ นักวิชาการเป็นต้น อาจต้องการ “ ตัวช่วย ” ด้วยการกระตุก “เงื่อนปมแห่งปัญญา” ให้แรงหนักกว่าประชาชนตาดำๆทั่วไปด้วยวิชาพุทธศาสตร์   ที่เหนือชั้นกว่ารัฐศาสตร์และนิติศาสตร์รวมกัน   

 

              ในปีนี้การนำเสนอ เรื่องราชประชาสมาสัยอ.ปราโมทย์ นาครทรรพ เป็นผู้นำเสนอบนเวทีพันธมิตรฯ  หากแต่ยังมิได้ดำเนินการถวายฎีกา   หากอ.ปราโมทย์ มีการดำเนินการจริงก็ไม่อาจทราบว่าอ.ลิขิตและสว.คำนูณ จะ ร่วมลงชื่อขอทูลเกล้าถวายฎีกาให้สมประสงค์ตามหลักฐานข้อเขียนบทความด้วยหรือไม่   ขบวนฯในฐานะผู้วิพากษ์แนวทางราชประชาสมาศัยแต่เพียงผู้เดียวในบทความชิ้นก่อนเรื่องความเป็น “ อนุรักษ์นิยมขวา ”  จึงใคร่ขอเสนอต่อ.ลิขิต มีความเชื่อมั่นอย่างจริงจังและจริงใจ ให้แปรคำพูดบนกระดาษนำสู่การปฏิบัติให้ปรากฏเป็นจริงด้วยการนำทูลเกล้าถวายฎีกาฯ และ/หรือ กระทำการใดๆก็แล้วแต่อย่างเป็นรูปธรรม  อ.ลิขิตจะถือไม้ผลัดนำแบบ take action ก่อนหรือหลังอ.ปราโมทย์นั้นไม่สำคัญเท่าอ.ลิขิต จะลงมือกระทำให้บังเกิดขึ้นได้จริง  ถ้าเป็นเช่นนั้นขบวนฯจึงจะเชื่อว่านี่คือการนำทางความคิดที่ “ ครบเครื่อง ” มีแก่นสารจับต้องลูบคลำสัมผัสได้  เป็นเนื้อแท้ตัวจริง  มิใช่เป็นเพียงตัวหนังสือในกระดาษเท่านั้น 

             ในช่วงรอยต่อทางประวัติศาสตร์ก่อนการเปลี่ยนแปลงการปกครอง ๒๔ มิถุนายน ๒๔๗๕    ฝ่ายถูกได้พ่ายแพ้ต่อฝ่ายผิด   กล่าวคือ พระปกเกล้าฯ รัชกาลที่ ๗  พระมหากษัตริย์แห่งราชวงศ์จักรีผู้สะท้อนความถูกต้องของ ความจริงแท้มาอยู่ในห้วงความคิดของพระองค์ได้ด้วยการริเริ่มการเปลี่ยนแปลงด้วย “การปฏิวัติประชาธิปไตย”  ได้ทรงร่างรัฐธรรมนูญและเตรียมโอนพระราชอำนาจสู่สภาปวงชนไว้แล้ว  หากความไม่ชำนาญทางยุทธศาสตร์ ยุทธวิธี จึงแพ้ต่อคณะราษฎรที่ชิงเปลี่ยนแปลงการปกครองเสียก่อน  และนี่คือสัจธรรม( This is the Truth) ที่ต้องลบล้างข้อเท็จจริง (Fact) ผิดๆที่เกิดจากการบิดเบือนข้อมูลของคณะราษฎรเองมาตั้งแต่ต้น

 

               เมื่อเข้าใจตรงกันตามนี้ก็จะเห็นว่าปัญหาของประเทศไทยในขณะนี้ก็คือ นอกจากคนไทยจะเข้าไม่ถึงสัจธรรม (Truth)  อันเป็นเหตุและผลต่อเนื่องมาจากข้อเท็จจริง (Fact) แล้ว เพราะถูกครอบงำด้วยการบิดเบือนข้อเท็จจริง   หากจะแก้ปัญหาให้ถูกทางจึงจำเป็นต้องเริ่มต้นกันที่ความจริงระดับต้นก่อน ด้วยการให้คนไทยได้รับ fact ที่ถูกต้องก่อน  จึงจะนำไปสู่การยอมรับ Truth  ได้  

              ส่วนขบวนการประชาธิปไตยแห่งชาติ มีหน้าที่มากไปกว่านั้นคือ การอธิบายให้ fact   truth และ reality ตรงกัน  ให้ครบทั้งกระบวนการทางความคิดให้ได้  เพื่อมุ่งสู่การเปลี่ยนแปลงขั้นสูง   คือการเปลี่ยนแปลงจากภายใน  ซึ่งมองเห็นและจับต้องได้ยาก   การปฏิวัติประชาธิปไตยในประเทศไทยจึงจะเป็นการปฏิวัติที่สูงส่งสมความเป็นชาติแห่งวัฒนธรรมจิตวิญญาณได้จริง 

 

 

              ปฏิกิริยาของมวลชนพันธมิตรหลายคน โกรธเคืองคำอธิบายทางการเมืองจากข้อเท็จจริงขึ้นสู่การอธิบายสู่ที่มาของความคิดของลัทธินั้นๆ

              ความเชื่อในขั้นอุดมการณ์ เป็นความเชื่อขั้นสูงของมนุษย์  ที่มีองค์ประกอบหลายด้าน  มีความสัมพันธ์ภายในของความคิดอย่างเป็นระบบ   เป็นธรรมชาติอย่างยิ่งของนักแสวงหาสัจธรรม หรือนักแสวงหาความหมายในชีวิตจะหันเข้าไปศึกษาลัทธิใดลัทธิหนึ่ง  เช่นการศึกษาลัทธิต่างๆของคนหนุ่มคนสาวในช่วงเป็นนักศึกษามหาวิทยาลัย    ผู้เผยแพร่ลัทธิก็ดูจะเข้าใจเรื่องนี้เป็นอย่างดี จึงเลือกที่จะเข้าไปเผยแผ่ในสถาบันการศึกษาระดับอุดมศึกษา   ลัทธิความเชื่อต่างๆจึงได้รับการเผยแผ่ผ่านสถาบันการศึกษาไม่เว้นแม้การเผยแผ่ศาสนา  ตัวอย่างของสถาบันการศึกษาที่มีการศึกษาลัทธิคอมมิวนิสต์กันอย่างเปิดเผยคือมหาวิทยาลัยรามคำแหง  หากการถ่ายทอดลัทธิจะถึงขั้นอุดมการณ์หรือไม่นั้นยังเป็นปมปัญหาอยู่   การศึกษาลัทธิความเชื่อและเข้าไม่ถึงอุดมการณ์นั้น  น่าจะเป็นการศึกษาที่น่ากลัวที่สุด  ในปัจจุบันพรรคการเมืองที่ถือนโยบายคอมมิวนิสต์คือพรรคสานแสงทองที่ได้รับการก่อตั้งขึ้นโดยรุ่งโรจน์ นิรันดร์กุล อดีตพคท.ที่ถูกยิงเสียชีวิตไปแล้ว

             การบ่มเพาะธรรมศาสตร์ให้เป็นมหาวิทยาลัยของประชาชนในแนวทางอ.ปรีดีในสมัยก่อนกับสมัยนี้ย่อมต่างกัน  ปัจจุบันนี้คนเข้าศึกษาก็มิได้ล่วงรู้ว่าสถาบันนี้มีจุดกำเนิดจากจุดยืนที่ต้องการเปลี่ยนแปลงประเทศด้วยการไม่รักษาสถาบันพระมหากษัตริย์มาแต่ต้น  ถ้าหากรู้ก็อาจมีผลต่อคนเข้าเรียนทางหนึ่งทางใด ในการเลือกเส้นทางการศึกษา  ง่ายที่สุดสำหรับการบ่มเพาะก็คือการค่อยๆให้ข้อมูลสะสม หล่อหลอมกันไป   กรณีนักศึกษาสมัยตุลา 16-19 นั้น นักศึกษาถูกเหมารวมว่าเป็นคอมมิวนิสต์  แท้จริงนักศึกษากำลังเรียกร้องให้เกิดการเปลี่ยนแปลง  แต่เรียกร้องผิด  แทนที่จะเรียกร้องให้เปลี่ยนระบอบจากเผด็จการกดขี่มาเป็นระบอบประชาธิปไตยแต่กลับไปเรียกร้องแก้ไขรัฐธรรมนูญแทน   เพราะอ.ปรีดีสร้างธรรมศาสตร์บ่มเพาะให้คนเข้าใจไว้แค่นั้น  ว่าประเทศนี้จะต้องแก้ปัญหาด้วยรัฐธรรมนูญเสมอไป   นักศึกษาเมื่อเข้าป่า ก็หันไปศึกษาวิชาสหายของพรรคคอมมิวนิสต์แห่งประเทศไทย  ท่ามกลางสงคราม ฆ่าฟันกันเองระหว่างคนไทยด้วยกัน และหลายคนได้หันไปศึกษาวิชาปฏิวัติรุนแรงแบบคอมมิวนิสต์แทน

 

            อย่างไรก็ดีการศึกษาของอดีตนักศึกษาในป่าในฐานะอดีตพคท.นั้น ก็มิได้หมายความว่าทุกคนเข้าถึงอุดมการณ์ของลัทธิคอมมิวนิสต์   การศึกษาใดๆหากมิได้ทำการศึกษาจนถึงรากเหง้าของที่มาแห่งลัทธิและต้นตอความคิดแล้ว  การนำมาประยุกต์ใช้ด้วยความรู้ไม่เพียงพอ เป็นเรื่องที่อันตรายมาก

             ปัจจุบันบทบาทของสถาบันการศึกษาระดับอุดมศึกษาทำหน้าที่ถ่ายทอดความคิดแบบสังคมนิยมคอมมิวนิสต์ไม่ใช่ธรรมศาสตร์อีกต่อไป หากแต่เป็นรามคำแหง  ธรรมศาสตร์กลายเป็นสถานศึกษาปรกติและทิ้งร่องรอยเดิมเรื่อง “ธรรมศาสตร์รักประชาชน” และร่องรอยความสับสนทางความคิดผ่านอาจารย์บางคนซึ่งมีอดีตอยู่ในป่าและลายคนเป็นคอลัมนิสต์ให้หนังสือพิมพ์เผยแพร่ทัศนะการเมืองมาอย่างต่อเนื่อง นักวิชาการที่ปรากฎอยู่ในหน้าหนังสือพิมพ์หากมีสังกัดมาจากสถาบันการศึกษาก็จะจัดอยู่ในข่าย “เสาค้ำรัฐธรรมนูญ”  เสียส่วนใหญ่  (ซึ่งในหลายสถานการณ์กลายเป็นขบวนการแนวร่วมคอมฯ เป็นแนวค้านปฏิวัติและแนวปฏิวัติซ้อน หรือฝ่าย counter ปฏิวัติ)   ส่วนที่มีทัศนะเป็นซ้ายแล้วจะไม่แสดงทัศนะอย่างเปิดเผย  มักใช้วิธีการเขียนแอบแฝง ซ่อนเร้นอำพราง ยกเว้นกลุ่มมหาวิทยาลัยเที่ยงคืน  ซึ่ง ณ วันนี้มีลักษณะเคารพหลักวิชามากกว่า  นักวิชาการแนวร่วม  สว.แนวร่วม ซ่อนเร้นทั้งหลาย  รามคำแหง กลายเป็นสถานศึกษาให้นักศึกษาได้ผ่านสังเวียนจริงของการเมืองทางความคิด  นักการเมือง นักเคลื่อนไหวหลายคนที่กรุยทางตนเองมาเส้นทางสายนี้เป็นคนหนุ่มรุ่นใหม่  ปรากฏชัดขึ้นทุกทีๆ 

 

              การพูดถึงการเมืองใหม่  คือไม่เอาการเมืองเก่า  แต่ข้อเท็จจริงคือสิ่งที่มีอยู่ในปัจจุบันมิใช่ปัญหาเรื่องเก่าหรือใหม่ หากแต่เป็นเรื่องระหว่างของสองสิ่ง คือ ถูก กับผิด  ในอีกความหมายหนึ่งคือหากละจากผิดมาเป็นถูกได้คือของใหม่   นั่นคือทำการเมืองผิดให้เป็นการเมืองถูกได้  ก็จะได้การเมืองใหม่ อย่างแท้จริง  หากยังวนเวียนแก้ปัญหาด้วยวิธีการแบบเดิมๆก็จะพบแต่ปัญหาเก่าและนำสู่การเปลี่ยนแปลงใหม่ไม่สำเร็จ

              ผิดกับถูก อยู่ใกล้กันเหมือนเหรียญสองด้าน ก่อนอื่นจะต้องทำความเห็นให้ถูกตรงเสียก่อนจาก ข้อเท็จจริงทั้งหมด  การพูดความจริงให้ครบ จึงเป็นภารกิจรักษาประเทศชาติอีกวิธีการหนึ่ง ก่อนจะนำไปสู่ความเชื่อในขั้นอุดมการณ์ได้

 

 

              แถลงการณ์สภาปฏิวัติแห่งชาติ  เรื่องการโอนอำนาจจากรัฐสภามาสู่สภาปฏิวัติแห่งชาติ พ.ศ ๒๕๓๑

 

             ข้อเท็จจริงเกี่ยวกับการเสนอแนวทางปฏิวัติประชาธิปไตยนั้น ขบวนฯได้นำเสนอต่อนักวิชาการและนักคิดซึ่งเป็นที่รู้จักในสังคมอย่างเป็นระบบแต่มิได้รับการปฏิบัติเพราะนักวิชาการส่วนใหญ่มักเลือกแนวทาง “ปฏิรูป” และไม่ยินยอมรับแนวทาง  “ ปฏิวัติ ” (ในความหมายของการเปลี่ยนแปลงอย่างสิ้นเชิงสู่สิ่งใหม่จากธัมมะจักกัปปวัตนสูตร ต่างจากคำว่ารัฐประหาร) 

             ในปี 2539 ได้มีการจัดเสวนาขึ้นระหว่างฝ่ายปฏิวัติคือตัวแทนของขบวนการประชาธิปไตยแห่งชาติคือ อ.สมาน ศรีงามและศิษย์อ.ประเสริฐ ทรัพย์สุนทร ในฝั่งกรรมกร อาทิ วันชัย พรหมพา  สุนทร มุสิกะ  และนิคม เกสร

 

             ส่วนฝ่ายปฏิรูปนำโดยหมอประเวศ วะสี อ.บวรศักดิ์ อุวรรโณ สมเกียรติพงศ์ไพบูลย์ และสุวิทย์ วัดหนู(เสียชีวิตแล้ว )  มีการอภิปรายร่วมกันโดยมีสื่อมวลชนทำรายงานพิเศษลงในคอลัมน์โลกสีฟ้า ของคุณจำลอง บุญสอง  ในหนังสือพิมพ์สยามโพส  ผลที่ออกมาคือ ฝ่ายปฏิรูปซึ่งแพ้ด้วยเหตุผลก็มิได้ยอมรับแนวทางปฏิวัติ  (อ่านเพิ่มเติมในไฟล์แนบ ManagerRadio_ปฏิรูปสู่วิบัติปฏิวัติสู่ความรุ่งเรือง_ย้อนรอยประเวศวะสี_เหลาเหย่เจอมังกร)  กล่าวโดยสรูปว่าความพยายามผลักดันหมอประเวศในฐานะผู้นำทางสังคมและอ.บวรศักดิ์ ให้เข้าใจแนวทางปฏิวัติประสบความล้มเหลว 

             จวบจนปีพ.ศ.2551 ทั้งหมอประเวศ และอ.บวรศักดิ์จึงยอมรับแนวทาง “ การปกครองเฉพาะกาล ” หรือ

“ รัฐบาลแห่งชาติ ” ที่ขบวนฯได้ทำการเสนอไป  หากแต่ก็ยังคงเป็นเพียงการยอมรับในขั้นหลักการอันเนื่องมาจาก
“ ทางตัน” ของการแก้ปัญหา   เนื่องจากการปกครองเฉพาะกาลนั้นประกอบด้วย “นโยบาย” และมรรควิธีในการดำเนินการอย่างเป็นระบบ  หากผู้ต้องการการเปลี่ยนแปลงมีมติเห็นพ้องต้องกันจะนำไปสู่การปฏิบัติ และการแก้ปัญหาได้จริง ซึ่งจะกล่าวถึงในตอนต่อไป

 

             การทำความเข้าใจปัญหาประเทศชาติ  คือการทำความเห็นให้เสมอกันได้นั้น จะต้องเริ่มต้นจากการศึกษาความเห็นผิด  ของแต่ละฝ่าย จนถึงขั้นเกิดความเข้าใจร่วม  แต่ถ้าหากความจริงขั้นพื้นฐานยังไม่ได้รับการเปิดเผยเสียแล้ว  การเข้าใจ เข้าถึงปัญหาเพื่อให้ได้ความเห็นร่วมจนก่อให้เกิดสัมมาทิฎฐิได้นั้น  ย่อมเป็นเรื่องที่เป็นไปไม่ได้  การทำความจริงให้ปรากฏจึงเป็นภารกิจสำคัญของขบวนฯ ต่อการสร้างสัมมาทิฎฐิร่วมกัน  ซึ่งจะต้องอาศัยภาววะวิสัยที่สอดคล้องอย่างยิ่ง    และจิตที่จะรับเรื่องราวหนักแบบขัดแย้งกับพื้นฐานความเชื่อเดิมที่สะสมกันมาตลอดชีวิตนี้ได้ จะต้องเป็นจิตที่ได้รับการพัฒนาแล้วให้ยินดีรับฟังและมองปัญหาแบบเหรียญสองด้านเสมอไป